"Wrona" - szybowiec szkolny

WS Wrona – szybowiec szkolny, zaprojektowany przez inżyniera Antoniego Kocjana, konstruktora szybowców lotniczych, a w czasie okupacji współpracownika wywiadu Armii Krajowej. W 1932r. inż. Kocjan został mianowany głównym konstruktorem Warsztatów Szybowcowych na warszawskim Polu Mokotowskim. To właśnie w tym miejscu powstały prototypy wspaniałych szybowców polskich; „Wrona”, „Czajka”, „Komar”. Ich późniejsze, ulepszone wersje („Wrona bis”, „Czajka bis”, „Komar bis”) weszły do produkcji seryjnej i były eksportowane za granicę. Nasze, rodzime szybowce latały na niebie Finlandii, Bułgarii, Estonii, Jugosławii, Palestyny. Później powstały: „Sokół”, „Sroka”, „Mewa” oraz „Orlik”. Na zmodyfikowanej wersji „Orlika 2”, amerykański pilot szybowcowy Paul McCready ustanowił światowy rekord wysokości na przełomie lat 1948 – 49r. – 9600 metrów. „Komar” był produkowany również po wojnie.

Prototyp „Wrony” zbudowano w roku 1932. Pilot oblatywacz przetestował go wiosna tegoż roku i „Wrona”, jako bardzo udana, jednomiejscowa maszyna, weszła do produkcji seryjnej.

Dane techniczne „Wrony”:

- Rozpiętość- 8,8 m, długość- 5,6 m, wysokość- 1,9 m, powierzchnia nośna- 13,2 m2.

- Masa własna- 68 kg, masa użyteczna- 75 kg, masa całkowita- 143 kg.

- Prędkość minimalna- 45 km/h, doskonałość przy prędkości optymalnej 50 km/h- 11, opadanie minimalne przy prędkości ekonomicznej 48 km/h- 1,2 m/s.

Ulepszona wersja „Wrony”, czyli „Wrona bis” powstała w roku 1934. Nieco większa odmiana „Wrony”, była produkowana na licencji przez różne zakłady krajowe, min. przez Harcerskie Warsztaty Szybowcowe w Warszawie i Wojskowe Warsztaty Szybowców w Krakowie. Na terenie kraju wyprodukowano około 450 egzemplarzy „Wrony bis”. Na podstawie badań prowadzonych we Lwowie, wyeliminowano najważniejsze wady szybowca i udoskonalono go. Później przechodził jeszcze inne modyfikacje. Dwa egzemplarze zostały zamówione do Egiptu, ale ze względu na wybuch wojny, nie dotarły do adresata.

„Wrony” wyszły z użytku w 1938r. Większość szybowców uległa zniszczeniu w pożodze wojennej. Część przejęli Niemcy, z której kilkanaście przekazali swoim sojusznikom w napaści na Polskę – Słowakom. Funkcjonowały tam pod nazwą „Vrana”.

Wojnę przetrwały najwyżej dwa szybowce typu „Wrona”. Rozmontowane i ukryte, po czem przewiezione z Krosna do Rzeszowa w 1944r. W 1945r. jeden powrócił do Krosna, a drugi do Białej. Ostatecznie wylądował wśród zbiorów Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie.

Dane techniczne „Wrony bis”:

- Rozpiętość- 9,31 m, długość- 5,6 m, wysokość- 1,9 m, powierzchnia nośna- 13,9 m2.

- Masa własna- 75 kg, masa użyteczna- 75 kg, masa całkowita- 150 kg.

- Prędkość minimalna- 45 km/h, doskonałość przy prędkości optymalnej 50 km/h- 11, opadanie minimalne przy prędkości ekonomicznej 48 km/h- 1,2 m/s.

Inżynier Kocjan, wstąpił w szeregi Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej. Jako współpracownik wywiadu AK, należał do organizacji „Muszkieterzy”. Schwytany podczas jednej z łapanek na ulicach Warszawy, trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Po niespełna roku, został zwolniony i ponownie trafił do konspiracji. Był tak bezczelny i odważny przy tym, że zamawiał części do broni w warsztatach niemieckich. Było to możliwe, dzięki fałszywym dokumentom, preparowanym w specjalnych komórkach AK. Był jednym z tych, którzy podjęli się udanej próby rozpracowania ośrodka badawczego w Peenemünde, gdzie produkowano słynne rakiety V2, które były zmorą londyńczyków. Niestety w czerwcu 1944r. został aresztowany i przewieziony do owianego złą sławą więzienia na Pawiaku. Torturowany przez gestapowców w Alei Szucha, a ostatecznie zamordowany w sierpniu 1944r. Generał Tadeusz Bór – Komorowski odznaczył inż. Antoniego Kocjana Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari.

O inżynierze Kocjanie, będzie można poczytać troszkę więcej w osobnym artykule, dnia 29 września 2017r.

Źródła:

- www.samolotypolskie.pl

- ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939” – Andrzej Glass