78 rocznica bitwy pod Andrzejewem
„Szanse były prawie żadne, ale żołnierz polski bił się do końca”
– J. Dąbrowski dla Radia Białystok
Kolejna, 78 już rocznica bitwy pod Andrzejewem odeszła do przeszłości. Podczas tegorocznych obchodów rocznicowych, działo się dużo. Zacznę jednak od wydarzenia, które miało miejsce troszkę wcześniej. Na początku września w telewizji wyemitowany został odcinek programu „Było… nie minęło - Extra”, który po raz pierwszy poświęcony był tematyce związanej z Andrzejewem i Łętownicą. Dokładniej chodzi o bitwę, podczas której na polach Andrzejewa i Łętownicy wykrwawiła się 18 Dywizja Piechoty. Jeszcze dokładniej rzecz ujmując, chodziło o poszukiwania sztandaru, który został zakopany w 1939r. właśnie w Łętownicy. Dość pobieżne niestety. No i rzecz, powiedziałbym skandaliczna. Sztandaru nie udało się odnaleźć, a w programie nawet nie wspomniano o tak znaczącym fakcie, że orzeł z drzewca sztandaru, został kilka lat temu odnaleziony przez pana Jerzego Dąbrowskiego, który w programie uczestniczył (Można o tym poczytać tutaj: http://www.portalwrona.com/single-post/2016/12/30/Sztandar-71-pu%C5%82ku-piechoty).
No, ale telewizja rządzi się własnymi prawami. W każdym razie program został nagrany i wyemitowany. I trzeba nam się z tego cieszyć, choć niedosyt pozostał.
Tegoroczne obchody organizowała Biblioteka Publiczna w Andrzejewie, a włączyły się w ich realizację, oprócz władz Gminy Andrzejewo i Gminy Szumowo oraz Parafii Andrzejewo, szkoły i lokalne stowarzyszenia. Przybyli goście – jedni oficjalnie, inni prywatnie. Przybyły m.in. rodziny gen. Kosseckiego i płk. Hertla. Byli przedstawiciele stowarzyszenia „Wizna 1939” z D. Szymanowskim na czele, J. Strenkowski z Regionalnej Izby Historycznej w Zambrowie, szwadron ułanów z Zarębów Kościelnych, Ostrołęki, przedstawiciele Muzeum - Dom Rodziny Pileckich, Harcerze z Komorowa i inni.
Już 12 IX rozegrana została gra terenowa dla młodzieży, pod nazwą „Ostatnia bitwa 18 Dywizji”. Trzeba przyznać, że spotkała się z dużym zainteresowaniem i bardzo zainteresowała uczestników.
W środę 13 IX w miejscowej bibliotece, odbyły się warsztaty plastyczno-historyczne z Piotrem Karsznią, autorem muralu wrześniowego, odsłoniętego w ramach uroczystości (w niedzielę) w Łętownicy. Wieczorem zaś, miało miejsce spotkanie pasjonatów historii, dotyczące ostatniej bitwy 18DP. Swoją wiedzą podzielili się: Jerzy Dąbrowski, Andrzej Mierzwiński, Dariusz Szymanowski, Marek Krajewski, Ryszard Ejchelkraut, Damian Jasko.
14 IX (czwartek), to czas rajdu rowerowego „Młodzi Pamiętają”, na który wybrała się młodzież wraz z opiekunami.
W piątek, w andrzejewskim kościele parafialnym miało miejsce przedstawienie artystyczne pt. „Nazajutrz”. Dające do myślenia i dostarczające powodów do zadumy. Tym bardziej, że oparte na autentycznych wydarzeniach i relacjach świadków.
W sobotę, w trasę wyruszył rajd motocyklowy „Śladami Września ‘39r”. Trasa motocyklistów, wiodła z Andrzejewa do Kocka i z powrotem.
Główne uroczystości miały miejsce w niedzielę. Zaczęły się po godzinie 9 w Łętownicy od złożenia wieńców i zapalenia zniczy przy pomniku poświęconemu bitwie. Tutaj ciekawostka – nareszcie! Nareszcie został zmieniony błędny odlew orła, wieńczącego pomnik. Wreszcie na pomniku jest taki orzeł, jaki być powinien.
Z Łętownicy, po części oficjalnej i odsłonięciu muralu namalowanego na ścianie remizy strażackiej, wyruszył bieg śladami ostatniej bitwy 18DP.
Pierwsi na mecie, otrzymali w nagrodę rowery. Dla wszystkich uczestników przewidziano pamiątkowe medale oraz gorący posiłek w wojskowej kuchni polowej.
Właściwe uroczystości rozpoczęła uroczysta msza św, na którą przybyło 16 pocztów sztandarowych; od jednostek straży pożarnych, poprzez szkoły i organizacje typu Rycerze Kolumba. Przewodził sztandar jednostki WP w Komorowie, przywieziony przez kompanię honorową.
Myślą przewodnią homilii, wygłoszonej przez ks. prob. dr J. Kruszewskiego, był temat przebaczenia.
Ks. proboszcz wspominał swego wykładowcę, ks. Józef Wiśniewolskiego, profesora psychologii i higieny psychicznej, który żył książkami o tematyce psychologicznej, otrzymywanymi z zachodu, m.in. z Niemiec. Ksiądz Wiśniewolski w czasie wojny był wikariuszem w Andrzejewie i posługiwał rannym żołnierzom w świątyni andrzejewskiej.
„Człowiek, który doświadczył tej ogromnej krzywdy, tragedii. Człowiek, który głęboko przeżył i myślę, że na jego duszy i jego psychice, wydarzenia z Andrzejewa odcisnęły swoje piętno. On perfekcyjnie mówił językiem niemieckim. On miał przyjaciół w Niemczech, Szwajcarii. On czytał książki najnowsze w tym języku. (…) Miał tam przyjaciół. To, co było – było. (…) Kiedy człowiek ma trudności z przebaczeniem, wówczas to obraca się przeciw niemu samemu. Ale przebaczenie, nie oznacza puszczenie wszystkiego w niepamięć. Przebaczenie nie oznacza, że macham ręką na wszystko. Przebaczenie, to coś więcej. To jest jakieś wyrównanie, choćby nawet symboliczne. To ten, który skrzywdził, musi uderzyć się w pierś i powiedzieć – „tak, ja jestem winny”. Ale ten, który został skrzywdzony, musi z serca, nie tak tylko zewnętrznie, ale z serca powiedzieć – „przebaczam” – mówił ks. proboszcz.
Z kościoła, wszyscy udali się na cmentarz (przy salwach repliki armaty Schneider), gdzie po odśpiewaniu hymnu narodowego i odczytaniu apelu poległych, miały miejsce przemowy okolicznościowe. Później złożono kwiaty i zapalono znicze w mauzoleum żołnierzy 18 DP. Młodzież z miejscowej szkoły, która nosi dumne imię 18 Dywizji Piechoty Ziemi Łomżyńskiej, zaprezentowała wiersze patriotyczne, mówiące o heroizmie i poświęceniu 18DP, a chór dziewczęcy odśpiewał hymn szkoły, który również opowiada o losach Dywizji.
Po salwie honorowej, złożono wieńce i zapalono symboliczne znicze na mauzoleum żołnierzy podziemnych organizacji narodowowyzwoleńczych, poległych podczas akcji „Burza”, w okolicy Czerwonego Boru.
Później były pokazy kawaleryjskie i zawody o „Szablę Wójta Gminy Andrzejewo”. Wśród konkurencji było: władanie szablą i lancą oraz skoki przez przeszkody.
Dodatkową atrakcją obchodów, były pokazy uzbrojenia wojskowego i różnego rodzaju militariów z okresu wojny. W zaprezentowanych zbiorach kolekcjonerskich, zobaczyć można było broń białą (szable, bagnety), palną oraz inne elementy uzbrojenia i umundurowania. Ciekawe zbiory broni palnej i artefakty wykopane w okolicy Andrzejewa, z pewnością były świetnym dodatkiem do uroczystości.
Dodatkowy film:
