Tropem Wilczym

/…/ Ponieważ żyli prawem wilka

Historia o nich głucho milczy

Pozostał po nich w białym śniegu

Żółtawy mocz i ślad ich wilczy.

Zbigniew Herbert

Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych - „Tropem Wilczym”, to największa tego typu impreza upamiętniająca i propagująca pamięć o żołnierzach podziemia antykomunistycznego. „Tropem Wilczym” podążają dziesiątki tysięcy biegaczy w całej Polsce, a także w różnych zakątkach świata. W tym roku zorganizowano 650 biegów w ponad 370 miejscowościach. Organizatorem jest Fundacja Wolność i Demokracja, która zajmuje się m.in. wspomaganiem wydawnictw prasowych i internetowych; dokształcaniem nauczycieli; poszukiwaniem żołnierzy poległych w walkach w roku 1939; wspiera ofiary represji…

Bohaterami tegorocznego biegu były osoby znane, jak Witold Pilecki, i mniej znane, jak Józef Trojan. Wiedzę o Nich upowszechnia ulotka-plakat, wydana przez Fundację WiD, gdzie zamieszczono krótkie biogramy bohaterów VIII edycji biegu:

Stanisława Golec, ps. Gusta (1928-1946)

Miała 11 lat, kiedy wybuchła wojna i skończyło się jej dzieciństwo. Egzamin dojrzałości zdawała wielokrotnie podczas działań w grupach leśnych VII (śląskiego) Okręgu NSZ. Była najmłodszym, czternastym dzieckiem w rodzinie Golców z Milówki. Wzorem starszych braci włączyła się w czynną działalność oddziału kpt. Henryka Flamego „Bartka”. NKWD w ramach operacji „Lawina”, przeprowadzonej dzięki współpracy ze zdrajcą z oddziału, symulując działania przerzutowe żołnierzy „Bartka” na Zachód, aresztowało ok. 150 młodych patriotów. W budynku starej baraniarni, w której mieli przeczekać noc, podano im do posiłku środki nasenne, a następnie rozbrojono i wysadzono śpiących w powietrze, niektórych rozstrzelano. Prywatnie „Gusta” jest ciotką Łukasza i Pawła Golców. Bratankowie dedykowali jej i pozostałym podstępnie zamordowanym żołnierzom „Bartka” utwór „Lawina”.

Ludwik Marszałek, ps. Zbroja (1912-1948)

Urodził się i kształcił w Brzezinach. Z braku środków na wymarzone studia wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w wojnie obronnej w szeregach 15 pułku piechoty „Wilków” z Dęblina, był oficerem piechoty i lotnictwa. Działał w strukturach AK i WiN. Od jesieni 1944 był intensywnie poszukiwany przez sowiecki kontrwywiad wojskowy Smiersz i Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. W 1947 roku schwytany przez UB, więziony we Wrocławiu, poddany brutalnym przesłuchaniom, wraz z innymi działaczami WiN został skazany na śmierć. Był ojcem dwójki dzieci: Marysi i Krzysia. W pożegnalnym liście do żony Wery i dzieci napisał: „Mój synku Krzysiu! Błogosławię Cię na szczęśliwe życie. Módl się, pracuj, bądź dobrym Polakiem, a da Bóg, że zobaczymy się w niebie…”

Zbigniew Matysiak, ps. Kowboj (1926-2018)

Działalność konspiracyjną zaczynał jako harcerz. Od 1944 roku działał w Armii Krajowej, jako członek oddziału „Romana” w zgrupowaniu mjr. Hieronima Dekutowskiego. Za udział w starciach z siłami komunistycznej bezpieki został aresztowany w 1946 roku. Przenoszony do różnych więzień, zaliczył również Zamek Lubelski, uchodzący za jedne z najokrutniejszych kazamat ubeckich. Rok później został zwolniony na mocy amnestii. W życiu prywatnym był trenerem i zawodnikiem rajdów motocyklowych. Uprawiał także inne sporty: boks, kolarstwo, narciarstwo. Chętnie spotykał się z młodzieżą, wspomnieniami propagując historię podziemia antykomunistycznego. Został awansowany do stopnia podpułkownika Wojska Polskiego w stanie spoczynku w 2018 roku, miesiąc przed śmiercią.

Henryk Kończykowski, ps. Halicz (1924-2016)

Plutonowy Armii Krajowej, żołnierz 4 drużyny III plutonu „Felek” 2 kompanii „Rudy” batalionu „Zośka”. Aresztowany i skazany w 1944 roku za kolportaż tajnej prasy. Po ucieczce z więzienia wziął udział w powstaniu warszawskim. Kilkukrotnie aresztowany prze NKWD i UB. W 1950 roku został oskarżony o próbę obalenia siłą ustroju Polski Ludowej oraz zabójstwo por. AK Kazimierza Jackowskiego i skazany na 15 lat pozbawienia wolności. Sąd wydał również wyrok 8 lat dla jego byłej żony za niepoinformowanie o działaniach męża. W domu została dwójka małych dzieci. W 1953 roku wyszedł na wolność. Zrehabilitowany w 1993 roku, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Walecznych, zmarł w 2016 roku.

Józef Trojan, ps. Kruk, J-3 (1926-1946)

Członek „Oddziału Bojowego Armii Krajowej”, uczestnik akcji bojowych tej formacji w pow. Bydgoskim i szubińskim. Przebył szkolenie w Anglii, dowodził założoną przez siebie grupą dywersyjną Pogotowie Akcji Specjalnej „Rota”. Uniknął wielu zasadzek i obław prowadzonych na szeroką skalę. 20-latek z doświadczeniem wytrawnego żołnierza i postawą dojrzałego patrioty napsuł krwi komunistom jak mało kto. Chłopak jeszcze, a już zdecydowanie przekonany o ty, że wolność kraju jest ważniejsza od jego życia. Oddał je w walce w lipcu 1946 roku niedaleko domu, gdzie jego matka, świadoma niebezpiecznych i brawurowych sytuacji, od lat żyła w strachu o syna. Kiedy został śmiertelnie ranny, zdążyła pobiec do swojego dziecka – umarł, leżąc z głową na jej kolanach. Został pochowany w szczerym polu.

Witold Pilecki, ps. Witold, Druh (1901-1948)

Wnuk powstańca styczniowego, syn polskiego patrioty. Ukształtowało go konspiracyjne harcerstwo, do którego wstąpił w 1913 roku w Wilnie, później Wojsko Polskie. Bronił Grodna przed Niemcami, brał udział w Bitwie Warszawskiej.

Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Walczył w kampanii wrześniowej, po klęsce przeszedł do podziemia. We wrześniu 1940 roku trafił jako ochotnik do KL Auschwitz. Jako więzień nr 4859 zorganizował tam siatkę konspiracyjną. Wiosną 1943 roku wraz z dwoma towarzyszami podjął brawurową ucieczkę z obozu. W szeregach AK wziął udział w powstaniu warszawskim. Trafił do niewoli niemieckiej. Po wyzwoleniu dołączył do II Korpusu Polskiego we Włoszech. Na osobisty rozkaz Andersa wrócił do Polski. W maju 1947 roku został aresztowany i po absurdalnym procesie sądowym skazany na śmierć. Rok później wyrok wykonano. W 2013 roku został awansowany do stopnia pułkownika.