Fort „Krępak”

     W XIX wieku, na rozkaz cesarza Franciszka Józefa Kraków został wchłonięty przez imperium Habsburgów (Cesarstwo Austrii). W kwietniu 1850 roku władca Austrii i Węgier nakazał wybudować Twierdzę Kraków. Trzon militarnych fortyfikacji stanowiły dwa forty wybudowane wokół kopców; Kościuszki i Krakusa. Poza tym do twierdzy krakowskiej należały tzw. „lunety” (Warszawska i Grzegórzecka) oraz dwie wieże (Krzemionki i św. Benedykta) i niemalże trzydzieści mniejszych założeń militarnych. Później dodawano jeszcze nowe punkty na mapie militarnej Krakowa oraz rozbudowywano już istniejące. Prace fortyfikacyjne trwały między innymi na Wawelu, który pełnił rolę cytadeli. Część tych fortyfikacji została zniszczona w czasie wojny i po jej zakończeniu. Ocalały w całkiem dobrej kondycji forty „Kościuszko” i „Kleparz”. Fort „Borek” od 2022 r. funkcjonuje jako placówka oświatowa i jest udostępniony dla zwiedzających.

    Jednym z mniejszych obiektów Twierdzy Kraków jest powstały w latach 1912-1914 fort „Krępak”. Jego właściwa nazwa to fort „Bielany”. Zachował się do naszych czasów budynek schronu głównego, ale ze zniszczoną kopułą wieży pancernej, która wykonana była ze stopu stali i węgla. Zniszczenia dokonali złodzieje w latach 60-tych.  Dostępu do obiektu pilnują oryginalne drzwi pancerne, okiennice i osłona stanowiska obserwacyjnego dla kierującego ogniem artylerii. Stanowiska artyleryjskie niestety nie zachowały się do naszych czasów.

    www.gkazelot.pl:

    Wyposażenie tradytora stanowiły dwa karabiny maszynowe Schwarzlose wz. 1907, jedne z najnowocześniejszych w armii austro - węgierskiej. Z ruin tradytora rozciąga się daleki i rozległy widok na dolinę Wisły aż do Piekar i Tyńca. Stąd wniosek, że tradytor a także ukryte za nim baterie artyleryjskie, doskonale panowały nad biegnącym u stóp traktem tynieckim oraz nad północnym brzegiem Wisły. Stromy stok przed wałem piechoty ułatwiał obronę bliską. Z przeciwnej strony, od wschodu, rozłożony na Krępaku fort blokował drugi trakt (kryspinowsko - oświęcimski) i serpentyny podjazdu. Rozproszenie baterii, koszar, schronów, okopów, a także magazynów i innych pomieszczeń zabezpieczało je świetnie przed ogniem artyleryjskim nieprzyjaciela.

       Na innej stronie internetowej (www.kaponiera.pl) mamy takie informacje:

Uzbrojenie w roku 1914:

4 karabiny maszynowe M.7/12 (2 w schronie bojowym)

4 lawety forteczne (gewerhlafette)

Artyleria: 25 szeregowych

Piechota: 3 oficerów + 112 szeregowych

Pionierzy: 6 szeregowych

Plan mobilizacyjny rozbudowy twierdzy przewidywał cztery baterie oraz schron amunicyjny:

B1 - brak dokładnych danych

B2 - brak dokładnych danych

B3 - brak dokładnych danych

B4 - brak dokładnych danych

Schron amunicyjny - GMM 1 / zrealizowany

Dla w/w baterii zrealizowano jedną kawernę (schron podziemny).

    Planowano różne rzeczy, aby ocalić i ożywić historię o tym forcie, ale nie zawsze się to udawało. Obecnie nie ma tam wiele do zwiedzania, ale jest to istotny punkt na mapie fortyfikacyjnej Krakowa. Warto obejrzeć obiekt będąc w pobliżu, zwłaszcza, że to jedyny fort rozproszony Twierdzy Kraków oraz ostatni z wybudowanych. Rozproszenie stanowisk artyleryjskich i zabudowań połączonych korytarzami i tunelami miało za zadanie ochronę przed nawałą artyleryjską i zniszczeniem.

   Obiekt został wpisany do rejestru zabytków (nr rej. A-5007/M z 30. grudnia 2018).